Het schiet me eigenlijk zelden te binnen in welke situatie ik mij daadwerkelijk bevind. Komende zomer is het tien jaar, tien hele jaren sinds ik deel uitmaak van mijn huidige vriendenkring. Al 3650 dagen, maar ik kan slechts op tien tengere vingertjes tellen hoe vaak het ter sprake gekomen kwam. “Kunnen we ff praten over dat racistische incident van afgelopen week?” is een type opmerking die tijdens onze wekelijkse bijeenkomsten vrijwel onbekend is.
Dit zal voor u, mijn gewaardeerde lezer, waarschijnlijk reeds als een vreemd verschijnsel klinken. Al helemaal als ik erbij onthul dat ik van volledige Chinese komaf ben. Ik zie en ervaar racisme nagenoeg op een dagelijkse basis; het raakt mij, beïnvloedt mij en maakt tegenwoordig, hoe pijnlijk het ook is, zowaar deel van mijn identiteit uit.
Hoe is het dan te verklaren dat mijn vrienden en ik er vrijwel nooit met elkaar over praten? We kennen elkaar al een decennium, kunnen alles bij elkaar op tafel gooien en vormen gezamenlijk een kleine bende van maar liefst twintig man. Toch vindt het onderwerp racisme zelden een plek in onze gespreksstof. Wil ik het er zelf niet over hebben? Hebben zij er misschien geen zin in? Of zijn we met zijn allen gewoonweg een te ongebalanceerde en ongeschikte groep om zoiets op een frequente basis bespreekbaar te kunnen maken? Er gaat immers maar één eetlepel “Aziaat”, naast negentien eetlepels “wit” in onze micro melting-pot. Zie het als een vlek op een witte muur.
Deze toestand knaagt nu al een aardige poos aan me. Met de coronacrisis, die het ontegenzeggelijk verergerde, is het wereldwijd bekend wat voor gevolgen deze pandemie het afgelopen jaar op Westerse Aziaten als ikzelf heeft gehad. Racisme en discriminatie jegens onze gemeenschap is nog nooit zo prominent geweest. We worden gepest en vernederd, uitgescholden en aangevallen, en de schietpartij in massagesalons in Atlanta in maart bevestigde zelfs het ergste: we worden vermoord.
We zijn de dupe van racisme, discriminatie en xenofobie; het is écht aanwezig en men kan het simpelweg niet langer negeren. Althans, dat dacht ik tenminste. Desalniettemin weten mijn negentien witte vrienden (en ikzelf) samen het tegendeel te bewijzen: de eerder genoemde hartverscheurende gebeurtenissen hebben van ons, als groep, nauwelijks de aandacht gekregen die zij daadwerkelijk verdienden. Dit is de harde realiteit, anders kan ik het niet stellen, maar bij wie ligt nou de oorzaak?
Ik, de enige Aziaat en tevens niet-westerse migrant in een witte vriendengroep van twintig. Ben ik het probleem? Vind ik het zelf niet fijn om over racisme te praten en wil ik de conversatie daarom achterwege laten? Mijn eerste reactie: geen schijn van kans. Een goede vriendin van mij uit de desbetreffende vriendengroep en ik raakten kort geleden in gesprek over deze gevoelens bij mij. Hier werd al snel geconcludeerd dat ik, in tegenstelling tot hen, met al mijn andere vriendengroepen wél over racisme praat.
Het meest significante verschil dat destijds opviel is dat deze vriendengroepen juist volledig bestaan uit mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, net als ik. Dit kan als volgt twee dingen betekenen, namelijk óf mijn vrienden van kleur zijn meer geneigd om met mij over racisme te praten dan mijn witte vrienden, óf ik ben zelf meer geneigd over racisme te praten met vrienden van kleur dan met mijn witte vrienden.
Mezelf kennende, en menende, hoe belangrijk dit onderwerp en alles eromheen voor mij is, leunde ik al snel richting optie één. De optie die de schuld bij mijn witte vrienden legt. Ik weet immers hoe gedreven ik zelf ben om er conversaties over te hebben, ongeacht wie ik tegenover mij heb zitten. Ik doe niets liever dan aandacht geven aan dit soort maatschappelijke problemen, vooral bij witte mensen. Het is in mijn ogen essentieel om in een situatie zoals die van mij, je positie optimistisch te benutten en de taak op je te nemen om bij hen meer bewustwording te creëren. Zo krijgen ze misschien wat meer inzage over alles wat gemarginaliseerde culturen als die van mij op een dagelijkse basis meemaken. Bovendien is het ook enorm belangrijk om naast mijn ervaringen, ook hun perspectieven en meningen als partij, die juist zelden tot nimmer slachtoffer van racisme is, hoorbaar te maken.
Desondanks is toch gebleken dat mijn motivatie niet genoeg bleek om conversaties daadwerkelijk op gang te brengen.
Ligt de oorzaak louter bij mij of hebben mijn witte vrienden ook aandeel in deze toestand? Er zijn immers talloze redenen te bedenken waarom zij in vergelijking met mij niet dezelfde drijfveer zouden hebben om over racisme te praten, de meest overduidelijke wezende dat zij geen deel van een gemarginaliseerde minderheid zijn. Zij zullen het dagelijkse racisme dat ik ervaar per slot van rekening waarschijnlijk nooit mee kunnen maken. Het is feitelijk gezien geen fenomeen waar zij zich dagelijks actief mee bezig hoeven te houden; ze zijn wit en hun overgrote directe omgeving ook.
Gebaseerd op deze bevindingen is het simpel om hieruit te concluderen dat zij gewoonweg geen aandacht aan racisme hoeven te schenken. Maar doe ik mijn vrienden hier niet mee tekort? Bekijk ik het, ironisch genoeg, misschien té zwart-wit? Sinds wanneer staat “wit zijn” in direct verband met egocentrisme tegenover anderen die wel racisme ervaren? Is het een vereiste om iets persoonlijk te moeten ervaren om er begrip en empathie voor te tonen?
Nogmaals, het is niet dat we letterlijk nooit over racisme praten. Het komt af en toe wel eens aan bod. Dit zijn echter altijd een-op-een gesprekken tussen mij en een select aantal individuen uit deze vriendengroep, waarbij ik altijd de dialoog start. Maar waarom gebeurt het nimmer in de groep? Waarom zijn racisme gerelateerde gesprekken niet net zo standaard als die over drank en drugs? Het is naar mijn mening zo zonde, aangezien het kleine aantal gevoerde gedachtewisselingen grotendeels enorm vruchtbare en inzichtelijke conversaties bleken waar mijn gesprekspartner en ik beiden kennisrijker uit kwamen. Laat staan als een hele bende aan meningrijke personen er deel aan zou nemen.
Mijn gevoel is dat mijn vrienden en ik wel degelijk allen aandeel in het probleem hebben. Eerder in het stuk beschreef ik mezelf als een soort goeroe die op elk front in de bestrijding van racisme het voortouw neemt, maar dit hele stuk belicht in tegendeel juist mijn fragiliteit, angst en tekortkomingen in complexe situaties als deze. Ik spreek de waarheid wanneer ik claim dat de intrinsieke motivatie en goede bedoelingen present zijn. De uitvoering bij mijn vriendengroep wordt daarentegen belemmerd door het feit dat ik aangenomen heb dat de overgrote meerderheid er geen behoefte aan heeft. Dit heeft bij mij geleid tot de angst om gezien te worden als ‘Dennis, de buitenlander die op gezellige momenten maar altijd over racisme wilt praten’. In andere woorden, vrees ik dat mijn beste vrienden mij als een last gaan zien, waardoor mijn moed om erover te praten verhinderd wordt. Ik voel me een vlek op een witte muur.
Ik geloof echter dat deze angst niet alleen door mijzelf is gecreëerd . Het is nou eenmaal zo dat mijn vrienden het onderwerp in grotere groepen vrijwel altijd achterwege laten. Ik meen dat dit komt doordat velen vergeten zijn wie ik daadwerkelijk ben: een gekleurde Nederlander, geen witte. Ik krijg van enkelen zo nu en dan nog te horen dat ze mij meer Nederlander dan Chinees vinden. Dit is voor mij enorm schadelijk. Ik besef me dat er geen kwade bedoelingen achter zitten, maar het kan toch wel behoorlijk negatieve gevolgen met zich meebrengen. Ik ben namelijk van mening dat deze misidentificatie van een persoon van kleur leidt tot de eliminatie van een beweeggrond om onder andere racisme-gerelateerde conversaties te voeren waar ik bijvoorbeeld veel behoefte aan heb. Hierdoor krijg ik de indruk dat ik niet meer word gezien als iemand waar racisme dag na dag invloed op heeft, maar eerder als iemand die er net als zijzelf weinig actief mee te maken krijgt.
Het zou geen klassiek opiniestuk zijn als ik mijn eigen mening en voorkeuren niet door zou drukken. Daarom wil ik ter afsluiting graag een aantal afstreepbare criteria meegeven voor de lezer die zich enigszins in dit sentiment kan vinden:
Mocht je in dezelfde situatie als ik zitten, doe je witte vrienden en naasten dan niet tekort. Al helemaal niet als je ze zo lang kent als ik; ga er niet meteen vanuit dat zij zich niet verdiepen of interesseren in racisme gerelateerde onderwerpen, puur vanwege het feit dat zij het zelf niet actief ervaren. Ook als zij zich niet verdiepen, wees oprecht en eerlijk tegen ze. Vergeet immers niet dat racisme nog altijd voor ieder en al is te zien en te horen. Niemand ontkomt eraan. Het geldt niet voor iedereen, maar velen streven oprecht naar bewustwording en zijn zeer bereid om te leren over racisme en alles wat erbij hoort. Wees als enige persoon van kleur in zo’n groep daarom niet angstig om je over racisme uit te spreken, en het onderwerp op te brengen wanneer je daar behoefte aan hebt.
Veronderstel nogmaals niet dat zij het direct wegwuiven of het je zelfs verwijten dat je ‘de gezelligheid van de partij verpest’. Geef ze in plaats daarvan juist de kans zich ook uitgenodigd te voelen om aan zo’n gevoelige conversatie deel te nemen. Velen willen er namelijk graag over praten, maar schromen vaak het voortouw te nemen uit angst dat zij als wit persoon niet genoeg nuttige inzichten kunnen leveren.
Voor de lezer die zichzelf in de andere partij ziet: het klinkt wellicht vanzelfsprekend maar dat is het niet; het is van groot belang om te onthouden dat deze enige persoon van kleur in jouw vriendengroep voor altijd een persoon van kleur zal blijven. Hoe anders jij dat ook ziet; hoe jij diegene of diegene zichzelf ook identificeert, een persoon van kleur zal in de hedendaagse maatschappij nog altijd het wrede onrecht van racisme, discriminatie en xenofobie beleven. Blijf altijd bewust van de manier waarop jij deze persoon identificeert, aangezien dat niet altijd overeenkomt met hoe diegene dat zelf doet. Dit kan namelijk zeer kwetsend zijn.
Betrek de desbetreffende persoon niet blindelings in je witte bubbel en blijf ervan bewust dat hij of zij deze racisme gerelateerde onderwerpen ongetwijfeld zeer belangrijk vindt om frequent aandacht te geven, zelfs als jij dat zelf niet vindt. Eén simpele vraag, één simpele opmerking, één simpele uiting van interesse en zorg is al voldoende om je naasten geïncludeerd en, nog belangrijker, geliefd te laten voelen. Het maakt een wereld van verschil in een wereld waar verschil omarmd moet worden.
Daar streven we naar.
De schrijver van deze column is Dennis Huang (1999), een in Amsterdam geboren en getogen student die met drift streeft naar een inclusievere samenleving waarin ieder vrij van racisme en discriminatie is. Zijn eerste echte stap hiertoe zet hij met de publicatie van dit stuk als trotse nieuwe columnist voor Asian Raisins, waarin hij zijn perspectief biedt op de hoeveelheid aandacht voor racisme in zijn witte vriendenkring.
Lees ook ‘Hoe Praat Je Over Racisme? Houd Je Mond En Luister’ geschreven door Siri Hübner.
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed