Begin februari 2020 gaven 57 Chinees-Nederlandse organisaties een gezamenlijke verklaring uit namens de Chinese gemeenschap in ons land. Volgens hen is het coronalied “Voorkomen is beter dan Chinezen” “discriminerend en haatzaaiend”. Tientallen leden uit hun gemeenschap deden aangifte van discriminatie tegen Radio 10-dj Lex Gaarthuis. Het Openbaar Ministerie (OM) moest bepalen of het lied beledigend was voor een groep mensen wegens hun ras.
Met haatzaaien bedoelt men het aanzetten tot haat en geweld. Artikel 137d van het Wetboek van Strafrecht (Sr) definieert dit als “aanzet tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap”. Om strafbaar te zijn dient deze aanzet in het openbaar te gebeuren in een verbale of schriftelijke vorm of via het gebruik van een afbeelding. De wet verschaft echter geen duidelijke definitie van de term “haat”. De betekenis daarvan is ontleend aan het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (IVUR). Het is expliciet strafbaar om je beledigend uit te laten over een groep mensen op grond van hun ras (art. 137c Sr).
Art. 137c Sr stelt dat van belediging van een groep mensen sprake is “indien iemand zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap.” De juridische term ‘ras’ omvat kenmerken zoals huidskleur, afkomst, nationale afstamming en etnische afstamming. Het IVUR verplicht Nederland om het verspreiden van denkbeelden die zijn gegrond op rassenhaat strafbaar te verklaren en te vervolgen. Men dient een uitzondering te maken op de vrijheid van meningsuiting.
Men kan een uitlating binnen een bepaalde context maken. Deze context kan behoren tot het maatschappelijk debat, de artistieke expressie of de geloofsovertuiging. Wanneer een uitlating binnen zo’n context wordt gemaakt, valt het beledigende karakter ervan weg. Maatschappelijk debat voeren, artistieke expressie tonen of geloofsovertuiging uiten vereist veel ruimte. Daarom moet bij deze vormen van context bepaald worden of de uitlating onnodig grievend is. De mate van grievendheid en het doel van de uitlating moeten in balans zijn. Als het eerste zwaarder weegt dan het laatste kan er toch sprake zijn van een strafbare belediging ondanks de context.
Terug naar Waarom we ons beklag doen over het coronalied van Gaarthuis
