Deze column is geschreven door Nick Iconick, een Brabantse Indo en multimedia goeroe die zich uit via design, fotografie, videografie en schrijven. Vrijetijdstaalnazi, sneakerfanaat en strijder voor een inclusieve wereld. Eén wij samen staat sterker dan tien keer ik.
Ken jij de grenzen van kunst? Is kunst slechts een creatieve uiting of kan het ook provocatief zijn? Heeft het goede intenties of kan het ook negatief beïnvloeden, zoals met een racistisch gedachtegoed? Duik mee in mijn visie.
Kunst. Het is een term die verschillende definities kent, maar ‘het vermogen om dat wat in geest of gemoed leeft of gewekt is, op zodanige wijze tot uiting te brengen dat het kan ontroeren door schoonheid’ dekt de lading uitstekend. En dat wil ik graag, de lading dekken. Al snel zou men denken aan schilderijen of sculpturen, maar het omvat een breder scala aan creatieve uitingen, zoals woordkunst en drama, muziek, dans, literatuur en nog veel meer. Ik vind het vooral enorm bijzonder dat een kunstenaar iets weet te creëren dat tegelijkertijd een gevoel uitdraagt en verschillend geïnterpreteerd wordt door kunstliefhebbers die de tijd nemen om in je verhaal te duiken. Een intieme band ontstaat.
Inhakend op de woordkunst wil ik graag aandacht besteden aan cabaret – ‘een tentoonstelling met spottende grapjes over van alles.’ Deze woordkunst gaat jaren terug in de tijd en biedt sinds het ontstaan al vermaak voor jong en oud. Maar is het altijd vermakelijk? Wanneer is iets spottend en wanneer provoceert het zodanig dat het negatieve associaties oproept? Het gaat immers om het maken van grapjes waar om gelachen mag worden. Toch, net als in het dagelijkse leven, hebben grapjes een dun randje dat bij overschrijding als kwetsend kan worden ervaren. Grapjes over uiterlijke kenmerken, rassen en afkomst, vrouwelijke eigenschappen, mannelijke ego’s, seksuele geaardheid. Het speelveld heeft een enorme ruimte. Maar tot waar blijft het grappig?
In het scriptieonderzoek dat ik deed voor mijn International Media and Entertainment Management bacheloropleiding heb ik 15 Nederlands-Aziatische vrouwen gevraagd of mediabedrijven een verantwoordelijkheid hebben naar Nederlands-Aziatische vrouwen, en in dat geval, welke. Het merendeel voelt dat deze verantwoordelijkheid er is voor mediabedrijven. K. (28) zegt dat je bijvoorbeeld weet dat Jandino Asporaat niet meent wat hij zegt, omdat je op voorhand weet dat het om cabaret gaat. Ik liet K. een voorbeeld zien waarin RUMAG frontman Rene Watzema op zijn persoonlijke Facebookpagina een video van RUMAG met een beledigende beschrijving deelt. Volgens K. kan een bedrijf als RUMAG dat niet doen met zoveel volgers, omdat ze volgens haar een verantwoordelijkheid naar de buitenwereld hebben, en niet mensen in de zeik zouden moeten nemen zolang het niet hun professie is. G. (24) voegt toe dat, als je al besluit om iets als een grapje te brengen, je woorden moet gebruiken waardoor het ook echt als een grapje overkomt.
Dat brengt ons naar het volgende voorbeeld. Radio-dj Patrick Kicken tweette op 3 augustus 2020: “Net bij de Chinees tegen de mevrouw achter de kassa gezegd dat ze toch echt eens beter Nederlands moet leren, valt bijna niet mee te communiceren. Nu is iedereen die zit te wachten boos op me.” Cabaretier Guido Weijers antwoordt hierop: “Niet glappig Patlick!” Nu is Guido Weijers een algemeen bekende cabaretier, maar hoe werkt het dan als hij niet op zijn podium staat? Kan een radio-dj ook fungeren als grappenmaker met een podium? Hoe zit het met de context van de grappen als deze gedeeld worden? Want laten we eerlijk zijn, als een dergelijke grap wordt doorverteld door iemand met een compleet andere uitspraak, stem en intonatie, valt deze toch niet meer zo te herleiden? En als deze grap niet te herleiden is, hoe kunnen buitenstaanders deze dan als een grap opvatten?
Tweets die Patrick Kicken en Guido Weijers naar elkaar sturen. | Bron: Twitter
Het is een grijs gebied en ik denk dat het een beetje spelen met vuur is. Eerder dit jaar heb ik Najib Amhali nog zien optreden in Utrecht, en heb ik dikwijls genoten van zijn show. Toch kregen zijn racistisch getinte grappen een bittere nasmaak. Moet het juist ‘gerechtvaardigd’ worden omdat hij zelf een persoon met een migratieachtergrond is? Of moet het juist niet geaccepteerd worden en is het een even kwalijke zaak als een persoon met een Nederlandse achtergrond racistisch getinte grappen maakt? Kunst reikt ver buiten het alledaagse en prikkelt de geest. Mijn vraagteken wordt gedoopt in gitzwarte inkt terwijl ik mezelf afvraag: waar ligt de grens?
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed