LIDL UPDATE RACISTISCHE KROEPOEK VERPAKKINGEN

Vanaf mei 2022 heeft de supermarktketen Lidl een hoognodige correctie doorgevoerd op de racistische afbeeldingen op de kroepoek verpakkingen die in haar schappen te vinden waren. Deze producten waren bekleed met illustraties van racistische stereotyperingen zoals kegelhoeden en Fu Manchu-snorren en daarom kwam Asian Raisins in actie. We namen rechtstreeks contact op met LIDL Nederland om dit onrecht aan te kaarten en dankzij deze ondernomen actie zijn de oude verpakkingen zodanig veranderd dat het product vanaf nu zonder racistische elementen wordt aangeboden aan de consument. Momenteel zijn de nieuwe verpakkingen in bijna alle Lidl schappen te vinden.

De nieuwe kroepoek verpakkingen. Bron: Asian Raisins

ACHTERGRONDINFORMATIE

In januari 2021 ontving Asian Raisins verscheidene meldingen die spraken over racistische afbeeldingen op de ‘Bali’, ‘Java’, ‘Cassave’ en ‘Naturel’ kroepoek verpakkingen die in de Lidl te vinden waren. Verschillende filialen van de groothandel waren bezocht en op iedere locatie waren deze verpakkingen te vinden met illustraties van een kegelhoed en een ‘Fu Manchu-snor’. Dit zijn racistische stereotypen die tot de dag van vandaag nog incorrect toegeschreven zijn aan mensen met een Oost- en Zuidoost-Aziatische afkomst en vaak een beledigende en neerbuigende ondertoon met zich meedragen.

Stichting Asian Raisins zet zich in voor de bestrijding van elke vorm van anti-Oost en Zuidoost Aziatisch racisme in Nederland en besloot daarom de Lidl te contacteren voor een dialoog om de  omstreden verpakkingen uit de schappen te halen.

De originele kroepoek verpakkingen. Bron: Lidl website, Artikelnummer: 141729

Naar aanleiding van het contact met Asian Raisins kwam naar voren dat Lidl het met ons eens was dat de verpakkingen, zoals die hierboven afgebeeld zijn, onterechte en stigmatiserende representaties laten zien en dus racistische stereotypen over mensen met een Oost- en Zuidoost-Aziatische afkomst normaliseren.

WAAROM IS HET RACISTISCH

Deze illustraties zijn bedoeld om een directe associatie met authentieke Oost- en Zuidoost-Aziatische eetcultuur op te roepen, maar werken averechts. Zo is de afgebeelde kegelhoed geen traditioneel kledingstuk in Indonesië, in wiens keuken kroepoek zijn oorsprong vindt. Het is een kledingstuk dat alleen door arbeiders op het land wordt gedragen tijdens hun werk op de rijstvelden in bijvoorbeeld Oost- en Zuidoost-Azië, net zoals een bouwhelm of geel hesje op een constructie terrein. De kegelhoed heeft een functioneel doel en is geen kledingstuk waarmee mensen zich representeren in relatie tot hun identiteit en cultuur. 

“The white male gaze created embodied that character,” says Dr. Nancy Wang Yuen. “[He is] completely created in the white imagination.” Above: Christopher Lee (Lord of the Rings) as “Fu Manchu” in The Castle of Fu Manchu (1968). Bron: United Archives/Hulton Archive/Getty Images

Bron: Paramount Pictures

Verder heeft de Fu Manchu-snor een langstaande problematische geschiedenis die binnen en buiten Nederland veelvuldig veroordeeld wordt als anti-Oost en Zuidoost-Aziatisch racisme. De snor vindt zijn oorsprong bij Fu Manchu, een fictioneel personage uit de twintigste eeuwse literaire wereld. Hij is de schurk in al zijn rollen en wordt altijd afgebeeld met amandelvormige ogen, een snor en kleding van zijde. Fu Manchu verscheen voor het eerst in een boekenreeks van schrijver Sax Rohmer in 1913 en had zijn eigen Marvel-esque franchise van 1923-1980. Hij belichaamt het idee van ‘het gele gevaar’, een personificatie van de angst voor de expansie van Azië in de westerse wereld die bij witte Amerikanen heerste door oriëntalisme. Het was de bedoeling het verafgelegen ‘oosten’ ondergeschikt en kwaadaardig weer te geven aan een westerse maatschappij die weinig blootstelling aan deze gemeenschappen gewend was. De snor van het fictionele karakter Fu Manchu is een racistische karikatuur geworden en is een ophoping geworden van verscheidene racistische anti-Aziatische stereotypes en heeft voor velen tot de dag van vandaag een pijnlijke lading. Een uitgebreide uitleg van dit fenomeen is te lezen in het artikel ‘How Marvel’s Shang-Chi had to “destroy” its own racist origins’.

Stichting Asian Raisins benadrukt dat het commerciële gebruik van racistische stereotypen om producten aan te prijzen, ook wel culturele toeëigening of cultural appropriation genoemd, racisme en stigmatisering normaliseert in de samenleving. De illustraties op de verpakkingen lijken voor mensen wellicht authentiek, maar zijn dus gebaseerd op racistische stereotypen door de onwetendheid bij de makers. Om deze reden gaat Asian Raisins actief het dialoog aan met organisaties en bedrijven bij meldingen als deze. Zo kunnen wij proactief ondersteuning en advies bieden om racisme uit te bannen en misstanden te voorkomen. 

AANDACHT VANUIT DE MEDIA

Nadat deze casus voor het veranderen van racistische kroepoek verpakkingen achter de schermen was afgerond, kwam de situatie onder aandacht van publieke menigte. Op 2 mei 2022 is er op de Asian Raisins Instagram pagina een post gepubliceerd die haar community op de hoogte stelt van deze zaak. Op 4 mei 2022 sprak onze Wesly als representatief voor Asian Raisins op Radio 1 bij De Nieuws BV. 

In dit interview werd er gesproken over hoe de kroepoek verpakkingen een casus werd binnen de organisatie en waarom deze illustraties racistisch zijn. Het volledige interview is hier terug te beluisteren. In de dagen die het radio interview volgden, hebben verscheidene kranten zoals het Parool, AD en Metronieuws gerapporteerd over de zaak in kwestie.  

Hoewel er voor de verandering van de kroepoek verpakkingen van Lidl veel positieve instemming van mensen binnen en buiten de community gehoord werd, is niet iedereen het eens met deze actie. Asian Raisins was verrast over de overweldigende negatieve reacties die online en via de mailbox binnenkwamen. We hebben gemerkt dat er nog meer bewustwording en uitleg nodig is over representatie, stigmatisering, stereotypen, racisme en culturele toe-eigening buiten, maar ook binnen de brede en diverse Aziatische gemeenschap in Nederland. 

LIDL NEEMT ACTIE

Meldingen over de kroepoek verpakkingen waren opgenomen in een casus die vanaf januari 2021 van start ging. Er werd contact opgenomen met Lidl met het verzoek om actie te ondernemen en een inhoudelijk gesprek over de impact van racistische stereotypes en culturele toe-eigening vond plaats. Uit dit gesprek kwam naar voren dat Lidl de associaties die deze verpakkingen over mensen met een Oost- en Zuidoost-Aziatische afkomst creëerden, ook oud en fout vond. Dusdanig zou actie ondernomen worden en dat betrof het volgende: er werd een verpakkingswijziging doorgevoerd voor de desbetreffende kroepoek verpakkingen. Deze verandering zou niet per direct plaatsvinden i.v.m. economische en milieu technische (voedselverspilling) redenen aangezien de inkopen van een retailer als Lidl een vrij lange tijd van tevoren plaatsvinden. Een lopende orde kan daarom niet meer aangepast worden en de huidige voorraad en aankopen moeten eerst worden opgemaakt. Sinds mei 2022 zijn de nieuwe verpakkingen voor het product in de schappen te vinden en dit brengt deze casus tot zijn afsluiting.

Het contact met Lidl verliep coöperatief en soepel: er is productief samengewerkt. Het vinden van een tevredenstellende oplossing vanuit een gedeeld maatschappelijk belang laat ons wederom zien dat het daadwerkelijk mogelijk is voor retailers om namen en verpakkingen van producten te veranderen indien deze racistisch van aard zijn. 

In het najaar van 2021 heeft Asian Raisins ook Action gecontacteerd over het product ‘Filipinos koekjes’ dat sindsdien een naamsverandering is ondergaan vanwege de schadelijke, koloniale en discriminerende lading die deze naam met zich meedroeg. De nieuwe verpakkingen zullen spoedig verschijnen in de schappen van Action. Meer over deze zaak is hier te lezen.

BLIJF MELDEN
Asian Raisins roept mensen op om alle vormen van racisme te blijven melden want d.m.v. het verzamelen van deze meldingen kan er een casus worden aangemaakt en actie ondernomen worden. Dit is mogelijk via ons meldpunt.