Onderzoek bevestigt: uiterlijk is behalve naam ook aanleiding voor discriminatie op de arbeidsmarkt

  • Home
  • Nieuws
  • Onderzoek bevestigt: uiterlijk is behalve naam ook aanleiding voor discriminatie op de arbeidsmarkt

We weten natuurlijk al langer dat sollicitanten met een niet-Westerse naam minder kans maken op een uitnodiging voor een sollicitatiegesprek (bron: Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme 2022 en Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2022-2025). Een groep onderzoekers uit Nederland, Duitsland en Spanje vroegen zich af in hoeverre er, behalve op iemands naam, ook gediscrimineerd wordt op uiterlijke kenmerken. Op 18 april 2023 publiceerden zij het wetenschappelijke artikel In your face: a comparative field experiment on racial discrimination in Europe (door Polavieja et al.). Dit onderzoek naar racisme op de arbeidsmarkt laat opnieuw zorgwekkende resultaten zien die wij graag met jullie delen.

Samenvatting van het onderzoek

Even een korte samenvatting van het onderzoek dat werd uitgevoerd in Nederland, Duitsland en Spanje. Er werden bijna 13.000 fictieve motivatiebrieven en CV’s verstuurd als reactie op openstaande vacatures. Deze fictieve sollicitanten werden verdeeld in groepen met verschillende combinaties van uiterlijke kenmerken (foto’s bij de sollicitatie) en namen. Bijvoorbeeld: een wit persoon met een niet-Westerse naam of een Zwart persoon met een Westerse naam. Hiermee wilden de onderzoekers ontdekken of er tijdens sollicitatieprocedures, onafhankelijk van iemands naam, ook wordt gediscrimineerd op uiterlijk. Zij maakten gebruik van 16 foto’s die werden gecategoriseerd op basis van geslacht en vier groepen met verschillende uiterlijke kenmerken: Zwart (Black 1 en Black 2), Aziatisch/Indigenous (ASIN 1/ASIN 2), Wit met meer pigment (DSC) en Wit (White 1, White 2, White 3) (zie figuur hieronder). In dit onderzoek wordt geen onderscheid gemaakt tussen verschillende Aziatische mensen. Voor de resultaten en conclusies van dit stuk zijn we afhankelijk van de parameters van het onderzoek. We hebben hier geen specificatie van uit welke regio de personen op de foto’s komen, maar het lijkt erop dat ze hier mensen met een Oost- en Zuidoost Aziatisch uiterlijk mee bedoelen.

Foto's gebruikt in het experiment van dit onderzoek

Uit dit onderzoek blijkt dat in Spanje sollicitanten met een niet-wit uiterlijk, los van hun naam, het minst worden benadeeld van deze drie landen. In Nederland worden sollicitanten het meest  benadeeld. Zwarte mensen werden in alle onderzochte landen het minst teruggebeld, maar het verschil met de andere niet-witte groepen is minimaal. Vooral het verschil met Oost- en Zuidoost Aziatische mensen is zo goed als te verwaarlozen. Witte mensen werden niet verrassend het vaakst teruggebeld. Er lijkt, gebaseerd op deze resultaten, een hiërarchie te bestaan voor de kans op terugbellen: wit, Oost- en Zuidoost Aziatisch uiterlijk, Zwart. Racistisch!

Wat betekent dit voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland?

De heersende opvatting is dat Nederland ‘kleurenblind’ zou zijn, maar uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat dit idee moet worden verworpen. Er is weinig onderzoek gedaan naar racisme op de arbeidsmarkt specifiek gericht op Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland, maar het kleine aantal onderzoeken die zijn gedaan laat herhaaldelijk zien dat racisme op de arbeidsmarkt  een dagelijkse praktijk is. In 2019 bleek al dat iemand met een Oost- en Zuidoost Aziatische achtergrond minder kans heeft op een positieve reactie van een werkgever dan Nederlanders zonder migratieachtergrond (bron: De stilte voorbij – Verkenning over ervaring van discriminatie tijdens de Covid-19 pandemie onder Nederlanders met een Oost-Aziatische achtergrond). Daar blijft het niet bij. In westerse organisaties is er een ondervertegenwoordiging van Aziaten in leidinggevende functies (bron: CHRO), en uit onderzoek van de Rijksoverheid blijkt dat één op de tien medewerkers racisme ervaart. Dat is onacceptabel. 

Meer aandacht

Er moet in Nederland meer aandacht zijn voor discriminatie op basis van uiterlijk én Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland. Hoewel we al jaren bekend zijn met het glazen plafond voor vrouwen, zijn we minder bekend met de onzichtbare carrière-drempels voor mensen met een Oost- of Zuidoost-Aziatische achtergrond. In de Verenigde Staten wordt dit de bamboo ceiling genoemd. Hoewel de term ter discussie gesteld zou moeten worden, is er in de Verenigde Staten wel al veel langer aandacht voor discriminatie tegen Aziatische mensen op de arbeidsmarkt. In Nederland is hier helaas nog steeds veel te weinig aandacht voor. We moeten dit bespreekbaar maken in het publieke debat en er moeten ook ruimte en financiën vrijgemaakt worden voor wetenschappelijk onderzoek naar deze problematiek.

Ashanti

Het is daarnaast niet een nieuw onderwerp. In de jaren 80 waren dit soort problemen net zo goed aanwezig. Een groep activistische vrouwen van kleur verzette zich tegen racisme in Nederland en zette het tijdschrift ‘Ashanti’ (1980-1987) op, een blad voor en door Surinaamse vrouwen. De onderwerpen in Ashanti liegen er niet om. Het ging over institutioneel racisme, heteronormativiteit, relaties hebben met meerdere mensen tegelijk, recht op abortus, het oprukkende fascisme in Nederland, de verzorgingsstaat, de gevolgen van kolonialisme, vrouwen in Palestina en de onafhankelijkheid van Suriname. Thema’s die actueel waren toen het blad meer dan 40 jaar geleden verscheen en dat nu nog steeds zijn.

Wat moeten we hiermee?

Meer wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp. Wetenschap heeft een grote invloed op beleidsmakers, dus er is noodzaak voor meer aandacht voor racisme in de wetenschap. De overheid kan invloed uitoefenen door middel van wetgeving tegen racisme op de arbeidsmarkt. Daarnaast wordt racisme tegen Oost- en Zuidoost Aziatische mensen in Nederland vaak vergeten als er wordt gesproken over anti-racismebeleid. Het is dus extra van belang dat Oost- en Zuidoost Aziatische mensen in Nederland vertegenwoordigd worden in deze beleidsfuncties. Maar dat is niet genoeg. We moeten ons blijven uitspreken en de barricades op blijven gaan.

Weinig bewustzijn

We zouden meer druk op organisaties uit moeten oefenen om mensen van kleur aan te nemen op toonaangevende functies. We moeten alle organisaties die zich inzetten tegen racisme in Nederland steunen. Daarnaast zijn we afhankelijk van jullie, de burgers die vinden dat het zo niet langer kan, die zich willen inzetten tegen racisme. Daarom een oproep aan jullie: we zijn op zoek naar vrijwilligers bij Asian Raisins, iedereen die achter onze visie staat is welkom. We hebben alle handen nodig! Ga naar ‘kom in actie’ op onze website en bekijk onze openstaande vacatures.

Comments are closed

Sign In

Register

Reset Password

Please enter your username or email address, you will receive a link to create a new password via email.