Op zondag 4 april lanceerden PowNed en NPO een nieuw programma genaamd ‘Goed Fout’ dat gepresenteerd wordt door Katja Schuurman. Een dag eerder postte Katja hier een promo voor. Het kreeg al snel meer dan 700 berichten aan kritiek over racisme jegens Oost-Aziaten. Niettemin vroeg ze, iedereen om eerst het programma te bekijken en dan pas te beoordelen.
Het programma ‘Goed Fout‘ is een panelshow waarin wordt gekeken welke opmerkingen, gebaren en ‘grappen’ nog wel door de beugel kunnen tegenwoordig en welke ‘gecanceld’ moeten worden. In het programma worden er onder andere zaken als seksisme, genderneutraliteit en racisme onderzocht. Het doel is om elkaar te leren begrijpen door te discussiëren. In de eerste aflevering spraken Katja Schuurman, Martijn Koning, Edson da Graca, Jort Kelder en Victoria Koblenko met elkaar.
Maar zoals hierboven al vermeld is, kreeg Katja’s promo al enorm veel kritiek. Mensen reageerden massaal dat het ‘spleetoog gebaar’ niet kan of ooit gekund heeft. De kritiek zit voornamelijk in het feit dat in de promo ‘witte mensen’ aan het woord zijn, terwijl het gebaar op Oost-Aziaten slaat. Hieruit volgt dat Oost-Aziaten aanwezig moeten zijn bij gesprekken waar wordt bepaald wat wel of niet behoort tot racisme jegens Oost-Aziaten, zij maken het immers mee en voelen de pijn.
De aflevering besprak onder andere het Wie is de Mol? fragment, waarin te zien is dat Marije Knevel en Charlotte Nijs het ‘spleetoog gebaar’ maken op het moment dat ze het liedje Gangnam Style van PSY uitbeelden. Is het ‘spleetoog gebaar’ racistisch of niet?
Wie is de Mol? erkent zelf het probleem en heeft na de uitzending zo snel mogelijk een bericht op hun social media geplaatst waarin ze hun excuses aanbieden. Ze schrijven dat ze zich schamen en dit niet in de uitzending voor mocht komen. Ook hebben ze de uitzending aangepast. Daarnaast heeft Marije op haar privé-account laten weten dat ze er geen verkeerde intentie mee had.
Victoria betwijfelt al snel hoe je het lied anders kan uitbeelden. Ze meent dat er geen ander alternatief is. Jort gebruikt het woord ‘spleetogen’ inmiddels niet meer, maar zet vraagtekens bij of dit kenmerk negatief is. Tot slot vraagt Katja zich af wat er erg is aan het uitbeelden van een fysiek kenmerk van iemand. Waarom schuif je zijn mening aan de kant, ondanks dat het doel elkaar leren te begrijpen is?
Een alternatief om dit lied uit te beelden, zijn de iconische dansjes in de videoclip die een trend werden nadat de videoclip uitkwam. In de videoclip danst hij verschillend: denkbeeldig springend op een paard terwijl hij een lasso zwaait, afwisselend door zijn armen te kruisen of vloeiend zijn heupen bewegen. Deze dansjes waren in de zomer van 2012 een echte dans hype. Het was correct om deze uit te beelden. Het ‘spleetoog gebaar’ daarintegen is onnodig en is racistisch!
Veel Oost Aziaten worden bespot met het gebaar, omdat het de vorm van onze ogen belachelijk maakt. Het is een overdreven gebaar, dat niet alleen het racistische idee representeert dat alle Aziaten op elkaar lijken (aangezien dit ene gebaar wordt gebruikt voor het uitbeelden van een ‘Aziatisch’ persoon en het daardoor iedereen van Azië over één kam scheert). Niet alle Aziaten hebben amandelvormige ogen en dat uitbeelden van een ‘Aziatisch’ persoon verwijst vaak naar Oost-Aziaten. Het benadrukt daarnaast ook het idee dat deze oog vorm raar of ver van de ‘norm’ is en dus ‘grappig’.
Katja kreeg veel kritiek dat het programma alleen maar ‘witte mensen’ bevat. Ze reageerde dat “Edson lastig ‘wit’ te noemen is”. Edson leefde zich echter in en begrijpt dat het gebaar kwetsend over kan komen. Maar daar lijkt de rest niet naar te luisteren. Zij blijven hardnekkig zich afvragen hoe dit gebaar kwetsend over kan komen. Dus, Edson’s mening is tegenstrijdig met dat van de andere Goed Foute vrienden, maar hier wordt niet op gereageerd door de anderen. Het komt over alsof het een plicht is om Edson er bij te hebben, terwijl er niet naar zijn mening wordt geluisterd.
Sterker nog; Katja, Martijn, Victoria en Jort maakten vervolgens nog de grap of Aziatische mensen bij een ander ras vergrote ogen zouden uitbeelden. Ze lachen dit weg, door te zeggen ‘het zou wel grappig zijn, Jort Kelder!’ met andere woorden: je zou Jort er nooit mee kunnen associëren. Daarnaast doen Oost-Aziaten dit niet. Het zou eerder een bevestiging dan een belediging zijn, omdat kleinere ogen als onaantrekkelijk worden gezien. Dit komt omdat het niet conform is met het Westerse ideaal. Met ‘vergrote ogen’ zou je de eurocentrische schoonheidsidealen versterken.
Voordat de aflevering werd gemaakt, heeft PowNed duizend mensen ondervraagd naar hun mening. “Kan je een Aziatisch persoon nadoen door spleetogen te trekken?” Voordat de uitslag bekend werd gemaakt, moesten de teams het percentage dat deze vraag goedkeurde gokken. Edson vormde samen met Victoria een team en zij gokten 75%, terwijl Martijn samen met Jort 70% gokten. Kort daarna blijkt dat 81% het goedkeurt.
Dit percentage is echter niet betrouwbaar. Er wordt namelijk niet uitgelegd wie en hoe er wordt gekozen. Alleen dat er duizend mensen zijn gevraagd, terwijl Nederland 17,48 miljoen inwoners heeft. Zit er genoeg diversiteit tussen de gevraagden? En zijn Oost, Zuid-Oost, Zuid, Centraal, West of Noord-Aziaten ook gevraagd? Zoja, wie? – Dus, zoals Katja in het begin aangaf, de peiling is kort door de bocht. Of in ieder geval, de uitslag is kort door de bocht overgebracht. Voor Asian Raisins is de uitslag zeker niet representatief! Hiermee zou je eerder kunnen aangeven dat anti-Aziatische racisme onbewust in de maatschappij een rol speelt. Dat dit percentage niet representatief is, is ook te zien aan de grote groep die tegen deze stereotypes strijdt, wat te zien is aan de ophef op social media.
Dit fragment was eerder met kritiek in het nieuws om dezelfde reden. Katja noemde dat ‘een landelijke rel’. Dat er volgens haar om dit fragment een grootschalige verstoring van de openbare orde was, geeft al aan dat het niet zomaar weggelachen mag worden. Door het fragment weer aan te kaarten en niet het probleem te erkennen, breng je de pijn en frustraties van mensen herhaaldelijk naar boven. Als je dit gebaar gebruikt om iemand uit te beelden, maak je de etniciteit van de betreffende persoon namelijk belachelijk.
In de show was er geen Oost-Aziatisch persoon uitgenodigd, ook al reageerde Katja op haar kritiek dat ze er volledig mee eens is dat ook een Aziatisch persoon hier absoluut wat over moet zeggen. Dus, om even te bepalen voor Aziaten dat het gebaar wel oké is, is absurd. Alleen wij weten hoe het voelt, omdat wij het meemaken. Daarom is het ook aan ons om te bepalen of je het gebaar mag uitbeelden en het antwoord is een keiharde NEE. Bovendien, als je geen racisme ervaart op basis van je uiterlijk, dan weet je niet hoe het voelt. Het is frappant om over Oost-Aziatische mensen te praten, zonder de mening van hen te laten horen.
Vaak wordt er gesuggereerd dat de intentie achter het ‘spleetoog gebaar’ humor is. Hiermee verwijs je niet alleen naar de ogen van de Oost-Aziatische gemeenschap, maar ook dat wij schijnbaar ‘anders zijn’. Het ‘spleetoog gebaar’ zou niet genormaliseerd moeten worden, want Oost-Aziaten krijgen hier al generaties lang mee te maken en het is kortweg beledigend!
Hier kun je de aflevering terugkijk
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed