Sun Li is een veelzijdige schrijver, bekend van onder andere De Zoetzure Smaak van Dromen en Happy in Holland, ze verwerkt daarin thema’s als culturele identiteit en migratie op een indringende en herkenbare manier.
Header foto credits: Annaleen Louwes
“Mijn drijfveer is altijd geweest om meer diversiteit in verhalen te brengen en de stemmen te laten horen van mensen die vaak niet de kans krijgen om hun verhaal te vertellen. Het begon klein, met het verhaal van mijn vader, maar groeide uit tot zoveel meer. Inmiddels is het veel breder dan alleen mijn familiegeschiedenis.”
“In het begin had mijn familie er weinig interesse in, maar inmiddels kunnen ze het wel waarderen. Ze zijn vooral praktisch ingesteld, waardoor er vroeger weinig ruimte was voor creativiteit. Toch ben ik altijd creatief bezig geweest—tekenen, verhalen bedenken, liedjes schrijven, dansen—allemaal dingen die ik zelf heb opgepakt. Daarnaast heb ik altijd de zekerheid van een juristenbaan gehad. In het begin waren ze verbaasd dat ik mijn creatieve kant zo serieus nam, maar inmiddels wordt dat veel meer geaccepteerd.”
Het was nooit Sun Li’s bedoeling om te schrijven, maar het kwam op haar pad. Toen haar vader overleed, ontstond de behoefte om De Zoetzure Smaak van Dromen te schrijven—zijn verhaal moest verteld worden. Ze vertelt dat ze verschillende YouTube video’s heeft gekeken over schrijven en nu kan ze niet meer zomaar een film kijken zonder zichzelf af te vragen: wat zijn de plotpunten? Wat gebeurt er precies? Ze analyseert alles. Haar waardering voor verhalen, of het nu in boeken, films of theater is, is enorm toegenomen. Het heeft Sun Li’s manier van denken over haar eigen leven veranderd.
“In het begin was ik een zoekende schrijver zonder vast plan. Schrijven gebeurde organisch, maar dat maakte het soms chaotisch. Door Madame Butterfly heb ik een nieuwe werkwijze geleerd. Samen met Vera (Morina) bepaalden we eerst de grote lijnen van het verhaal en fantaseerden we over de personages en hun ontwikkelingen. Dat bleek veel efficiënter dan mijn eerdere aanpak. De vrijheid om zomaar te schrijven was leuk, maar ook inefficiënt. Werken binnen duidelijke kaders gaf juist meer richting en structuur. Die methode neem ik nu mee in mijn volgende projecten.”
“Bij theater werk je met veel meer elementen waar je rekening mee moet houden: tekst, regie, acteurs, decor, licht, geluid. Het eindresultaat is altijd een samenwerking. Bij een roman heb je volledige vrijheid. Het zijn alleen jij en de woorden, en je kunt alles doen wat je wilt.”
“Besteed elke dag minstens een uur aan schrijven. Hoe vaker je het doet, hoe minder overweldigend het wordt. De enige manier om je gedachten in een roman te gieten, is er structureel tijd voor vrijmaken.”
“Culturele identiteit speelt een grote rol in mijn werk, vooral in relatie tot migratie en de ervaringen van de tweede generatie. Mijn verhalen weerspiegelen die realiteit. Ik haal veel inspiratie uit mensen zoals Rui Jun, Sioe Jeng, Pete, en Nhung, die werk maken en de publieke ruimte betreden. Het maakt niet uit wat je maakt, het feit dat je jezelf en je werk in de publieke ruimte plaatst, is krachtig. Zij moedigen me aan om ook mijn plek in te nemen en mijn verhalen te delen. En als het dan ook nog eens echt goed is, is dat fantastisch!”
“Ik denk niet dat mensen met een biculturele achtergrond een specifieke verantwoordelijkheid dragen, maar er is wel een zekere druk, simpelweg omdat er zo weinig van ons zijn in dit veld. Soms voel je die last, maar uiteindelijk draait het om het vertellen van je eigen verhaal, zonder de verplichting om voor anderen te spreken. Het gaat erom je eigen waarheid te vinden. Je kunt het nooit goed doen voor iedereen. Je moet gewoon je eigen mensen vinden—degenen die zich verbinden met wat je maakt.”
Sun Li richt zich in haar werk in de eerste plaats op eerste- en tweede generatie biculturele vrouwen. Tegelijkertijd zijn haar verhalen bedoeld voor iedereen die zich herkent in de thema’s die ze aansnijdt, vooral degenen die vaak niet worden gehoord. Sun Li hoopt dat haar werk mensen steun biedt in hun emoties. Racisme is complex, en ze wil laten zien dat het oké is om kwetsbaarheid te tonen. Haar verhalen gaan niet alleen over verzet, maar ook over het recht om volwaardig mens te zijn, met alle gevoelens die daarbij horen—zonder de constante druk om altijd sterk te moeten zijn. De kern van haar boodschap is dan ook simpel maar krachtig: het is oké om niet altijd sterk te zijn. Ze wil ruimte creëren voor kwetsbaarheid, in plaats van de verwachting dat men voortdurend aan een beeld van onverzettelijkheid moet voldoen. Dit idee vormt de basis van alles wat ze doet.
“Mijn roman was een echte verrassing voor me. In eerste instantie was er een mislukte poging, ik ben daarna opnieuw begonnen. Wat ik het leukst vond, was hoe de personages me bleven verrassen. Ze begonnen dingen te doen die ik niet had gepland, alsof ze een eigen wil kregen. Het voelde alsof er een deur in mijn hoofd openging en alles er ineens uit stroomde.”
Sun Li vertelt dat het boek is ontstaan na de moorden in Atlanta, een moment dat een dieptepunt van racisme en geweld in de Verenigde Staten markeerde. “Dit zorgde bij mij voor veel verdriet en frustratie. Het was confronterend en ik begon me af te vragen: op welke manier draag ik bij aan dit alles?
Het idee van slachtoffer en dader komt duidelijk naar voren in het boek. Het mislukte boek ging over de stereotypes en aannames die er bestaan over Aziatische Nederlanders en de rollen die mensen in de maatschappij vaak toebedeeld krijgen. Diezelfde stereotypen en vooroordelen werden herhaald.
Dit conflict zie je vooral terug in de personages Bie en Coco. Coco is een andere Chinese Nederlandse vrouw op Bie’s werk die haar onmiddellijk afwijst. Ze ziet haar als een vijand, als een tegenstander. Terwijl Coco juist een handreiking doet, die Bie weigert. Dit is iets waar ik zelf ook mee geworsteld heb. Het afwijzen van mijn eigen Chinese identiteit om maar ‘normaal’ mee te kunnen doen, iets wat ik in het boek benoem.
De gevoelens en emoties in het boek komen echt van mij. Het gevoel van succes dat je eigenlijk niet verdient, de angst dat het elk moment weer afgenomen kan worden. Het is een constante gedachte: “Ik verdien dit niet, het kan zo weer weg zijn.” Dat gevoel van onzekerheid heb ik gebruikt als basis voor het verhaal. Waarom zou ik niet zelf beginnen met alles kapot maken? Dan heb je toch het gevoel van controle.
Veel van de denkbeelden over Chinese Nederlandse vrouwen heb ik van anderen overgenomen. Dat is bijna onvermijdelijk. Maar het kost veel energie om steeds weer tegen die denkbeelden in te gaan, om ze te herzien en te weigeren ze te internaliseren. Het is een constant proces.”
“Ik wil dat de lezer zelf de micro-agressies herkent. Het is voor veel mensen moeilijk om deze subtiele vormen van racisme te begrijpen als ze er zelf geen ervaring mee hebben. Wat ik wil doen, is de lezer laten nadenken over wat deze subtiele invloeden doen met iemand. Het gaat er niet om te zeggen: “Dit is racisme”, maar om de emoties die het oproept.”
“Maak! Voel je vrij om te experimenteren en je ruimte in te nemen. Er is zoveel te leren van elkaar. Ik ben altijd benieuwd naar wat andere mensen maken en hoe ze hun eigen verhalen vertellen. Het is heel leuk om nieuwe stemmen en perspectieven te ontdekken.”
Bekijk de tourdata van theatervoorstelling Madame Butterfly op de website van Theater Oostpool. Sun Li’s boek Kom maar liggen kun je kopen online of bij je lokale boekenhandel.
Volg Sun Li op Instagram.
Tips van Sun Li:
Boeken:
Minor Feelings – Cathy Park Hong
De bananengeneratie – Pete Wu
Modelverhalen – Liang de Beer
Series:
Beef – Netflix
Never have I ever – Netflix
Rui Jun Luong (1996), opgegroeid in Friesland, heeft veel te maken gehad met discriminatie en racisme. Als multidisciplinair designer, fotograaf, videograaf, maker van Guess Who: Asian Edition en oprichter van Asian Raisins zet ze zich in voor bewustwording van onrecht, racisme en discriminatie. Door de oprichting van deze platform hoopt ze te voorkomen dat anderen hetzelfde meemaken als zij.
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed