Het Chinezenconflict was een tragisch arbeidsgeschil tijdens de Tweede Wereldoorlog op Curaçao. Op 20 april 1942 werden vijftien stakende Chinese zeelieden in Kamp Suffisant doodgeschoten. Wat schuilt er achter deze tot op heden relatief onbekende gebeurtenis van 83 jaar geleden? Nizaar Makdoembaks onderzoekt de aanleiding van het conflict en belicht daarbij het optreden van de koloniale Nederlandse overheid. Al jarenlang pleit hij ervoor dat de vermoorde zeelieden als oorlogsslachtoffers worden erkend. Deze moord vestigde bovendien de aandacht op de erbarmelijke arbeidsomstandigheden en de structurele onderbetaling van Chinese arbeiders.
Het Chinezenconflict ontstond door een combinatie van factoren die grotendeels te maken hadden met institutioneel racisme en discriminatie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Shell-raffinaderij op Curaçao (toen een Nederlands koloniaal gebied) van cruciaal belang voor de geallieerde brandstofvoorziening. De arbeidsomstandigheden waren echter zwaar, en er heerste onvrede onder de Chinese arbeiders. Tussen februari en april 1942 gingen meer dan 400 arbeiders in staking om hun eisen kracht bij te zetten.
De Chinese arbeiders werkten onder gevaarlijke omstandigheden op de olietankers van de Curaçaose Scheepvaart Maatschappij (C.S.M.), een dochteronderneming van Shell. Ze moesten het zwaarste werk doen in het ruim van de schepen en liepen het meeste gevaar bij Duitse torpedo-aanvallen. Deze ongelijkheid in arbeidsomstandigheden weerspiegelde de raciale hiërarchie binnen de onderneming.
De Chinese arbeiders werden aanzienlijk minder betaald dan hun Nederlandse collega’s. Dit was een directe uiting van institutioneel racisme, waarbij Chinese arbeiders systematisch gediscrimineerd en ondergewaardeerd werden voor hun werk.
Eerdere loonconflicten, zoals het protest op het Nederlandse schip Ovula in Alexandrië, droegen bij aan de spanningen. Deze conflicten benadrukten de voortdurende ongelijkheid en discriminatie waarmee Chinese arbeiders te maken hadden.
De Nederlandse regering probeerde de staking te breken uit angst dat de olietoevoer naar de geallieerden in gevaar zou komen. Dit leidde tot een gewelddadige reactie van de Nederlandse politie, waarbij vijftien Chinese stakers werden doodgeschoten. Deze reactie was een voorbeeld van institutioneel racisme, waarbij de autoriteiten de belangen van de onderneming en de geallieerden boven de rechten en levens van de Chinese arbeiders stelden.
Institutioneel racisme zorgde ervoor dat de processen, het beleid en de regels binnen de betrokken organisaties leidden tot structurele ongelijkheid tussen de Chinese arbeiders en hun Nederlandse collega’s. Deze structurele ongelijkheid was een onderliggende oorzaak van het conflict en de slechte behandeling van de Chinese arbeiders.
Al deze factoren samen droegen bij aan het ontstaan en de escalatie van het Chinezenconflict. Deze tragische gebeurtenis benadrukte de rol van institutioneel racisme in de behandeling van Chinese arbeiders en de noodzaak van eerlijke en gelijke arbeidsomstandigheden voor iedereen.
Op 16 februari 1942, toen Curaçao betrokken raakte bij de Tweede Wereldoorlog door aanvallen van de Duitse Kriegsmarine op Nederlandse schepen, begon de staking. De staking escaleerde snel en leidde uiteindelijk tot een kort oproer, waarbij vijftien Chinese stakers door de Nederlandse politie werden doodgeschoten. Dit gewelddadige optreden werd sterk bekritiseerd en leidde tot politieke aandacht.
Het Chinezenconflict had een aanzienlijke impact op de arbeidsomstandigheden in de regio. Hoewel de directe verbeteringen beperkt waren, leidde het conflict tot een grotere bewustwording van de slechte behandeling van Chinese arbeiders en de noodzaak van betere arbeidsomstandigheden. Tegenwoordig worden de gebeurtenissen jaarlijks herdacht en heeft de Nederlandse regering in 2021 aangegeven bereid te zijn een ‘passend gebaar’ te maken naar de Chinese gemeenschap op Curaçao.
Het Chinezenconflict van 1942 blijft een belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van arbeid en sociale rechtvaardigheid op Curaçao en herinnert ons aan de voortdurende strijd voor eerlijke en veilige arbeidsomstandigheden voor iedereen.
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed