De schrijfster van deze column is Lilian. Naast werken aan integriteit houdt zij zich bezig met het bespreekbaar maken van thema’s zoals culturele toe-eigening, identiteit en feminisme. Zij heeft door haar opvoeding in Nederland en India veel meegekregen over het verschil dat er niet moet wezen. Lilian is schrijver voor Asian Raisins.
Het is heerlijk om eens in de week in contact te staan met je lichaam. Een beetje beweging te krijgen en ook nog eens iets spiritueels te doen, toch? Vooral zo’n mooie afsluiting als ‘Namaste’ die je na een yogales uitspreekt voordat je je mat gaat oprollen. Er is alleen één ding wat verkeerd is gegaan: dit is niet yoga. Je denkt nu misschien ‘Ehhh, jawel’ want je gaat naar yogales. De les wordt gegeven door een instructeur die 300 uur heeft getraind in India en tijdens de les hoor je allemaal namen van poses die in het Hindi worden uitgesproken. Dat klopt allemaal, maar de vorm van yoga die wij in Nederland doen is een verbastering van wat yoga zou moeten zijn. We duiken even de geschiedenis in van de herkomst van yoga, de introductie van yoga in Europa, wat en wie we zien in de yoga wereld van vandaag en hoe je culturele toe-eigening in yoga tegen kunt gaan als je graag een les doet of geeft.
Yoga wordt al sinds 2700 v. Chr. gepraktiseerd in India. Overigens werd yoga grotendeels door mannen beoefend. Het woord ‘yoga’ komt van het Sanskrit ‘yuj’ en betekent ‘samenkomen’ en ‘meedoen’. De focus in yoga ligt op harmonie brengen tussen geest en lichaam volgens Basavaraddi. Toen het Verenigd Koninkrijk India koloniseerde in de 18e eeuw, veranderde er veel in India. Als kolonie werd India gebruikt als inkomstenbron voor de industriële revolutie van het Verenigd Koninkrijk. Maar India profiteerde hier niet van, omschrijft Stein in zijn boek ‘History of India’. Er was zelfs een periode waarin yoga verboden was om te praktiseren of er les in te geven voor de inwoners van India. Vrijheid van de geest en het lichaam werd niet getolereerd. Tot 1947 behoorde India tot de koloniën van het Verenigd Koninkrijk.
In een artikel van de New York Times wordt uitgelegd wie een grote invloed had op het officieel introduceren van yoga in Amerika. Twintig jaar vóór de Indiase onafhankelijkheid kwam Eugenie Peterson naar India. Peterson was een Russisch-Zweedse actrice en danseres die sinds haar jeugd een fascinatie had voor India en yoga. Toen Peterson in de jaren 30 in India was, kreeg ze een jaar lessen van Sri Krisnamacharya, een yogaleraar, ayurvedisch heler en wetenschapper. Ze werd opgeleid tot yogaleraar en verhuisde naar China, waar ze intensief yogalessen gaf aan studenten. Na de oorlog keerde Peterson terug naar India. Hier werd zij de eerste ‘westerse’ yogaleraar.
Toen haar man in 1946 overleed verhuisde Peterson naar Hollywood. Ze gaf yogalessen aan beroemdheden die de technieken van ademhalingsoefeningen en ontspanning toe konden passen in hun werk. Toen Peterson hertrouwde in 1953 veranderde ze haar naam in ‘Indra Devi’. Vanaf 1966 reisde Devi de wereld rond met een nieuwe vorm van yoga. Deze leerde zij van guru Satya Sai Baba. Sai yoga is de vorm die het meeste lijkt op de yoga die jij en ik kennen vandaag.
Maar wat is er mis met een nieuwe versie van yoga? We ontwikkelen ons toch allemaal als mens en maatschappij? Dat klopt zeker, maar yoga is geen yoga meer. Als je alleen al denkt aan de afsluiting van een les hoor je vaak ‘Namasté’. Namasté is in het Hindi een begroeting, geen afsluiting. Daarnaast is er tegenwoordig een grote focus binnen yoga op jong zijn, dun zijn en een pose perfect nadoen. Het stilstaan bij je innerlijke wereld wordt vaak verruild door een serie oefeningen die een beetje zweet losbreken. Zo heb je het gevoel dat je een work-out doet. Ook zie je weinig yogaleraren van kleur of Indiase afkomst. De essentie van yoga is veranderd door het kapitalistische systeem waar we in leven en dat is een probleem.
Susanna Barkataki is een yogaleraar, spreker, schrijver en verdediger van een positieve yogacultuur. Zij deelt veel over wat er misgaat in de wereld van yogascholen en yogacultuur. Zij maakt deze onderwerpen bespreekbaar in haar blogs en op haar instagramaccount. Barkataki legt de vinger op de zere plek: ‘Ook al wordt yoga al duizenden jaren beoefend door mensen van kleur, met name mensen uit India en Afrika, als je nu kijkt naar marketing voor yogalessen, oefeningen of yogakleding, zie je voornamelijk dunne, witte, cisgender vrouwen. […] De oorsprong van yoga is op een gewelddadige manier uitgewist. Dit is geen verrassing, het is een neo-koloniale voortzetting van honderden jaren kolonialisme’.
Kortom, er wordt geld verdiend aan yoga op een niet-inclusieve manier, terwijl de herkomst van yoga en de struggle daarbij niet erkend worden. Dat zou anders kunnen.
De hele industrie en het kapitalistische systeem heeft yoga in een verdienmodel veranderd. Er zijn talloze merken die yogamatten voor 100 euro verkopen en er bestaat ‘yogakleding’ waar je je blauw aan betaalt. Daarnaast kost het bizar veel geld voor diegenen die regelmatig yogalessen volgen. In Amerika betaalt een gemiddelde yoga enthousiast 62,640 dollar in hun leven. Dus yoga is betaalbaar voor mensen vanaf een bepaald inkomen. Dat gaat inclusie volledig voorbij. Barkataki geeft aan dat dit eigenlijk niet zou moeten kunnen. Vooral omdat in de realiteit yoga gaat om jezelf en je geest ondersteunen. Het is niet iets waar geld en buitensluiten een rol zouden mogen spelen.
Ook heeft Barkataki raad voor mensen die yogalessen willen blijven volgen, maar niet willen bijdragen aan het culturele toe-eigenen ervan:
En voor yogadocenten zet ze ook een aantal belangrijke punten op een rij om niet cultureel toe te eigenen, maar juist yoga te eren:
Er is dus niks mis met genieten van yoga of yogalessen geven. Het is wel van belang dat je hierbij een mate van respect toont voor de oorsprong en originele vorm. En denk nog eens na over hoeveel je uit zou ‘moeten’ geven aan je kleding, spullen en lessen. Dit hoort geen onderdeel te zijn van het beoefenen van yoga. Denk nog eens aan een andere leraar, iemand van kleur bijvoorbeeld, die het ook belangrijk vindt om de origine ervan te eren. Of volg yoga op een plek waar je een diversiteit aan mensen ziet en waar de les niet afgesloten wordt met ‘namasté’ 😉
Lees ook: Stop met Culturele Toe-eigening En Start Met Culturele Waardering
Als een non-profit belangenorganisatie voor Oost- en Zuidoost-Aziatische mensen in Nederland zijn wij afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs. Strevend naar een samenleving die open en welkom is voor iedereen, komen wij op voor de rechten van deze mensen.
Comments are closed